นับตั้งแต่ปรากฏตัวของ TOS-1A ใน Donbass ปืนพ่นไฟระบบเทอร์โมบาริกของรัสเซียตัวนี้ก็ได้รับชื่อเสียงอย่างรวดเร็ว ในด้านความสามารถในการทำลายล้างอย่างรุนแรงต่อป้อมปราการของข้าศึก รถถัง ยานเกราะ ยานพาหนะหรือใครก็ตามที่โชคร้ายพอที่จะพบว่าตัวเองตกอยู่ในเขตไฟมหากาฬนี้
วันที่ ๑๓ เม.ย.๒๕๖๖ สำนักข่าวสปุ๊ตนิกเปิดเผยถึง บทบาทและการใช้เครื่องพ่นไฟมหากาฬ TOS-1A ซึ่งเป็นที่เกรงขามของยูเครน-นาโต้อย่างมากและยังหาอาวุธตัวไหนมาเทียบยังไม้ได้
สื่อตะวันตกและยูเครนใช้เวลาหลายสัปดาห์ในการแยกแยะระบบยิงจรวดเทอร์โมบาริก TOS-1A Solntsepyok เพราะมันให้ความสว่างไสวว่า ‘Scorching Sunlight’, ‘Scorching Sun’ หรือ ‘Blazing Sun’ หลังจากการยืนยันจากกองทัพรัสเซียว่าแท่นวางอาวุธดังกล่าวได้ติดตั้งไว้ที่แนวหน้า การก่อตัวของระเบิดอากาศชั้นยอดของรัสเซียมีส่วนร่วมในปฏิบัติการพิเศษ สื่อสหรัฐฯ อ้างว่าระบบดังกล่าวกลายเป็นเป้าหมายสำคัญสำหรับโดรนของยูเครน โดยผู้สังเกตการณ์ด้านกลาโหมรายหนึ่งเรียกร้องให้ทำลายทิ้ง ก่อนที่พวกมันจะมีโอกาสไปถึงแนวหน้าและสร้างความหายนะให้กับแนวรบของยูเครน แต่ดูเหมือนจะสายเกินไปที่จะเตือนเสียแล้ว
TOS-1A คืออาวุธเทอร์โมบาริกมีต้นกำเนิดในช่วงครึ่งแรกของศตวรรษที่ ๒๐ เป็นวัตถุระเบิดสองขั้นตอนซึ่งประกอบด้วย เชื้อเพลิงเหลวที่ติดไฟได้หรือส่วนผสมของสารละลายเยลลี่ที่ติดไฟได้สูง เมื่อไปถึงเป้าหมาย การระเบิดจะกระจายเชื้อเพลิงหรือสารละลายไปทั่วสภาพแวดล้อมโดยรอบ หลังจากนั้นการระเบิดครั้งที่สองจะจุดชนวน จุดไฟ และใช้ออกซิเจนทั้งหมดในบริเวณใกล้เคียง ทำให้เกิดสุญญากาศบางส่วน และสร้างความร้อนสูงถึง ๓,๐๐๐ องศาเซนติเกรด เทียบเท่ากับ อุณหภูมิพื้นผิวของดาวฤกษ์ที่กำลังจะตายบางดวง
ระบบนี้ได้เห็นการสู้รบครั้งแรกในอัฟกานิสถานระหว่างปฏิบัติการของโซเวียตในหุบเขาปันจีร์ในปี ๒๕๓๑ และระหว่างปฏิบัติการไต้ฝุ่นในปี ๒๕๓๒ แคมเปญนี้ได้รับการออกแบบมาเพื่อปรับปรุงขีดความสามารถของรัฐบาลอัฟกานิสถานซึ่งเป็นพันธมิตรของโซเวียตในการต้านทานการโจมตีโดยนักสู้มูจาฮิดีนที่ได้รับการสนับสนุนจากซีไอเอ หลังจากการถอนตัวของสหภาพโซเวียต การใช้ TOS-1 ได้รับ การพิสูจน์แล้วว่า ประสบความสำเร็จอย่างสูงโดยปฏิบัติการไต้ฝุ่นมีส่วนช่วยในการรักษาเสถียรภาพของตำแหน่งของรัฐบาลคาบูล ทำให้สามารถอยู่รอดได้นานกว่าสามปีโดยไม่มีกองทหารโซเวียตอยู่บนพื้นดิน
ต่อมา TOS-1 ถูกใช้งานอย่างจำกัดในสงครามเชเชนครั้งที่สอง ในขณะที่ TOS-1A รุ่นถัดไปถูกนำไปใช้งานในซีเรียโดยกองกำลังรัสเซียและซีเรีย TOS ยังใช้โดยกองกำลังอิรักเพื่อต่อต้านไอเอส หรือไอซิส และโดยกองกำลังอาเซอร์รีต่อกองกำลังติดอาวุธที่อาร์เมเนียหนุนหลังในนากอร์โน คาราบัค และ กองทัพอาร์เมเนียในความขัดแย้งในปี ๒๕๕๙ และ ๒๕๖๓
TOS-1A เป็นการปรับปรุงดัดแปลงของ TOS-1 ที่เปิดตัวในปี ๒๕๔๖ โดยมีถังบรรจุจรวด ๒๔ ลูกแทนที่จะเป็น ๓๐ ลูก และระยะการยิงสูงสุดที่มีประสิทธิภาพ ๖ กม. แทนที่จะเป็น ๓.๖ กม. กระสุนใหม่สำหรับ TOS-1A ที่สร้างขึ้นในช่วงปลายปี ๒๕๕๓ เพิ่มระยะการยิงที่มีประสิทธิภาพของระบบเป็น ๑๐ กม. สิ่งนี้สำเร็จได้ด้วยส่วนผสมของเชื้อเพลิง/สารระเบิดใหม่ภายในเปลือก มีข้อเสียอย่างหนึ่งของจรวด ๑๐ กม.ในพื้นที่ตาย ๑.๖ กม. หมายถึงบริเวณที่ระบบไม่สามารถยิงได้ จรวดพิสัยสั้นมีเขตตายเพียง ๔๐๐ เมตร
TOS-2 เป็น TOS ที่ติดตั้งบนรถบรรทุกอูราล ๓ เพลา แทนที่จะเป็นตัวถัง ระบบใช้จรวดแบบเดียวกับรุ่นที่ติดตั้งรถถัง แต่มีน้ำหนักเบากว่า โดยมี ๑๘ บาร์เรลแทนที่จะเป็น๒๔ หรือ ๓๐ TOS-2 เริ่มเข้าประจำการในกองทัพรัสเซียในปี ๒๕๖๔
TOS ทำงานเหมือนระบบปืนใหญ่ยิงหลายนัดทั่วไป แต่ยิงจรวดขนาด ๒๒๐ มม. ๑๗๓-๒๑๗ กก. ที่มีส่วนผสมของเชื้อเพลิงระเบิดอากาศ จรวด TOS หนึ่งลูกมีพลังการระเบิดเทียบเท่ากับทีเอ็นทีถึงหนึ่งตัน
ระบบ TOS-1A สามารถปิด payload ได้ภายใน ๑๕ วินาทีหรือน้อยกว่า จรวดของมันไม่มีไกด์นำทาง
ความขัดแย้งที่เพิ่มขึ้นใน Donbass กลายเป็นสงครามตัวแทนระหว่างนาโต้และรัสเซียในยูเครนในปี ๒๕๖๕ ทำให้สื่อตะวันตกจดจำว่ามีอาวุธเทอร์โมบาริกอยู่และกล่าวหารัสเซียว่าใช้อาวุธเหล่านี้ในลักษณะ ” อาชญากร“ อย่างไรก็ตาม อนุสัญญาเจนีวาเกี่ยวกับกฎหมายสงครามไม่ได้ห้ามการใช้อาวุธเทอร์โมบาริก ยกเว้นในกรณีที่มีการใช้กับพลเรือน กองทัพรัสเซียใช้ความระมัดระวัง เพื่อจำกัดการติดตั้งอาวุธที่ทรงพลังเหล่านี้ในพื้นที่ที่สร้างขึ้น แทนที่จะใช้ในพื้นที่ที่มีการสร้างกองทหารยูเครนที่มีป้อมปราการ
จุดอ่อนของเครื่องยิงเทอร์โมบาริกเครื่องนี้มีอย่างเดียว เนื่องจากการออกแบบให้เป็นระบบปืนใหญ่และจำเป็นต้องขนกระสุนเทอร์โมบาริกจำนวนมากไปรอบ ๆ TOS-1A จึงเสี่ยงต่อการถูกปืนใหญ่ ปืนต่อต้านรถถัง และเครื่องยิงลูกระเบิดของข้าศึกได้ นั่นหมายความว่าระบบจะต้องได้รับการปกป้องตลอดเวลา และต้องหลีกเลี่ยงการเข้าไปในบริเวณที่อาจถูกโจมตีจากข้าศึก
จนถึงวันนี้สหรัฐอเมริกาและมหาอำนาจอื่น ๆของนาโต้ยังไม่มีข้อกำหนดอาวุธที่เทียบเท่ากับ TOS1-A ของรัสเซีย และนี่คืออาวุธพิฆาตชั่นเยี่ยมของรัสเซียที่พร้อมถล่มคอนวอยนาโต้ เจอเมื่อไหร่แหลกเมื่อนั้น!!??
