ประเด็นร้อนเรื่องไต้หวันถูกระบุไว้ใน การประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศอาเซียน ที่เริ่มขึ้นที่กัมพูชา บรรดารัฐมนตรีต่างประเทศต่างเรียกร้องให้ทุกฝ่ายอดทนอดกลั้น และเคารพในหลักการความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ในขณะที่จีนเตรียมพร้อมซ้อมรบทางทหารครั้งใหญ่นอกชายฝั่งไต้หวันหลังวีไอพีชุดเปโลซีเดินทางกลับ ก่อนหน้านี้ประเทศสมาชิกได้แก่ ไทย, สปป.ลาว, เวียดนามและกัมพูชาได้แถลงการณ์ในนามของแต่ละประเทศยืนยันสนับสนุนหลักการ “จีนเดียว”แล้ว
วันที่ ๔ ส.ค.๒๕๖๕ สำนักข่าวซินหัว-ซีจีทีเอ็นและขแมร์ไทมส์รายงานว่า การประชุมรัฐมนตรีต่างประเทศสมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อาเซียน) ครั้งที่ ๕๕ และการประชุมที่เกี่ยวข้องเริ่มขึ้นที่กัมพูชาเมื่อวันพุธที่ ๓-๕ ส.ค.๒๕๖๕ โดยมุ่งเน้นไปที่การฟื้นตัวของโรคระบาดหลังโควิด-๑๙ และความท้าทายที่สำคัญระดับภูมิภาคและระดับโลก
กัมพูชาเป็นประธานอาเซียนในปี ๒๕๖๕ นี้ ซึ่งประกอบด้วยสมาชิก ๑๐ ประเทศได้แก่ บรูไน กัมพูชา อินโดนีเซีย ลาว มาเลเซีย เมียนมา ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ เวียดนาม และไทย
ในพิธีเปิด นายกรัฐมนตรีกัมพูชา สมเด็จฮุน เซน กล่าวว่า การฟื้นตัวของโรคระบาดหลังโควิด-๑๙, ความมั่นคงในภูมิภาค, ประเด็นเมียนมา, สงครามในยูเครน และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ จะเป็นวาระที่อยู่ในระดับสูงในระหว่างการประชุมรวมทั้งสถานการณ์ไต้หวันในปัจจุบัน
ฮุนเซนกล่าวว่า“อาเซียนต้องใช้ความระมัดระวังอย่างเต็มที่เพื่อให้แน่ใจว่าความสามัคคียังคงแข็งแกร่งและความเคารพในศูนย์กลาง จำเป็นสำหรับประเทศสมาชิกอาเซียนทั้งหมดที่จะรวมความพยายามร่วมกัน และสร้างความรู้สึกของ “ความสามัคคี” เพื่อจัดการกับปัญหาที่กล่าวถึงข้างต้นด้วยวิธีที่มีประสิทธิภาพสูงสุด”
เขากล่าวย้ำว่า “กัมพูชาเน้นย้ำจุดยืนของเราใน ‘ความสามัคคีเพื่อความร่วมมือ’ ไม่ใช่ใน ‘ความสามัคคีเพื่อการเผชิญหน้า’ เรามุ่งมั่นที่จะมุ่งเน้นไปที่ประเด็นที่ผูกมัดเราร่วมกันมากกว่าประเด็นที่แบ่งแยกเรา”
ผู้นำกัมพูชายังกล่าวอีกว่า สงครามในยูเครนทำให้เกิดการหยุดชะงักทางเศรษฐกิจอย่างรุนแรง ความมั่นคงด้านอาหารและพลังงานที่ทวีความรุนแรงขึ้น และมีแนวโน้มทำให้เกิดการแบ่งฝักฝ่ายโลก
ปรัก โสคน(Prak Sokhonn) รองนายกรัฐมนตรีกัมพูชาและรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศกัมพูชากล่าวว่า เป็นเรื่องน่าทึ่งที่รัฐมนตรีต่างประเทศของอาเซียนและคู่เจรจาสามารถพบปะพูดคุยกันได้เป็นครั้งแรกในรอบ ๒ ปีนับตั้งแต่เกิดการระบาดของ COVID-๑๙
เขากล่าวว่า “การรวมตัวของเราในวันนี้สะท้อนให้เห็นถึงความสำเร็จของความพยายามร่วมกันของเราในการเอาชนะ และฟื้นตัวจากวิกฤตและผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชน สังคม เศรษฐกิจ และวิถีชีวิตประจำวันของประชาชน”
ด้านกรณีสถานการณ์ร้อนในไต้หวันรัฐมนตรีอาเซียนระบุในถ้อยแถลงร่วมที่เผยแพร่ในวันนี้(พฤหัสบดีที่ ๔ ส.ค.)ว่า “สถานการณ์อาจนำมาซึ่งการคำนวณพลาด การเผชิญหน้าร้ายแรง ความขัดแย้งในวงกว้างและผลลัพธ์ที่ไม่อาจคาดเดาได้ ในบรรดาชาติมหาอำนาจหลักของโลก และ ขอเรียกร้องให้ทุกฝ่ายใช้ความยับยั้งชั่งใจสูงสุด ละเว้นจากการกระทำที่ยั่วยุ และปฏิบัติตามหลักการที่มีอยู่ในสนธิสัญญาไมตรีและความร่วมมืออาเซียนอย่างเคร่งครัด”
หลังประธานสภาผู้แทนราษฎรสหรัฐ นางแนนซี เปโลซีเดินทางกลับ ปักกิ่งประกาศมาตรการลงโทษ และแถลงซ้อมรบทางทหาร ในนั้นรวมถึงการฝึกซ้อมกระสุนจริง ซึ่งคาดหมายว่าจะเริ่มขึ้นในหลายพื้นที่รอบๆ ไต้หวัน ตอนเวลาประมาณ ๐๔.๐๐ จีเอ็มที (ตรงกับเมืองไทย ๑๑.๐๐ น.)
อย่างไรก็ตาม กัง โพก รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศของกัมพูชาและโฆษกอาเซียน เรียกร้องทั้งสองฝ่ายอดทนอดกลั้น ทำให้สถานการณ์มีเสถียรภาพ “เราหวังว่าความตึงเครียดจะลดระดับลง และสถานการณ์ในช่องแคบไต้หวันกลับสู่ภาวะปกติ”
