ท่ามกลางสงครามในพื้นที่ยูเครน สหรัฐและพันธมิตรได้เคลื่อนไหวในภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิกต่อเนื่อง โดยพุ่งเป้ามายังจีนชัดเจนมากขึ้นเรื่อยๆ ล่าสุดเมื่อแคนาดาและออสเตรเลียบินสอดแนมจีนถี่เข้าก็เกิดรายการสั่งสอนกันหวิดลั่นไกใส่กันบนฟ้า ทำให้แคนาดา-ออสเตรเลีย-จีนโต้กันเดือดเหตุเครื่องบินรบเผชิญหน้ากันเหนือทะเลจีนใต้ ด้านออสเตรเลียกล่าวหา เครื่องบินรบของจีน “กระทำการอันตรายในเขตน่านฟ้าสากล” ขณะที่รัฐบาลปักกิ่งโต้กลับว่า “เมื่อโดนก่อกวน” ในเขตหมู่เกาะพิพาทของทะเลจีนใต้ก็ต้องปกป้องอธิปไตยของตัวเอง
อีกด้านหนึ่งขณะเกิดเหตุเหนือน่านฟ้าใกล้ญี่ปุ่น ครั้งนี้ญี่ปุ่นสงวนท่าทีไม่วิพากษ์วิจารณ์ เพราะกำลังยินดีและเตรียมการหลังได้รับเชิญเข้าร่วมประชุมนาโต้ครั้งต่อไป แสดงจุดยืนรับใช้วอชิงตันอย่างออกนอกหน้า
วันที่ ๙ มิ.ย. ๒๕๖๕ สำนักข่าวโกลบัลไทมส์รายงานว่า เครื่องบินของกองทัพอากาศจีน(PLA) โฉบใกล้การลาดตระเวนอย่างใกล้ชิดของแคนาดาและออสเตรเลียในทะเลจีนใต้ ทำให้นายกรัฐมนตรีออสเตรเลียและนายกรัฐมนตรีแคนาดาหัวเสียไปตามๆ กันเมื่อเครื่องบินรบชาติตัวเองถูกเครื่องบินรบกองทัพปักกิ่ง PLA เผชิญหน้าอย่างท้าท้ายเหนือ ชี้เป็นการยั่วยุที่อันตราย แคนเบอร์ราถึงขั้นติดต่อรัฐบาลจีนเพื่อร้องเรียนเรื่องที่เกิดขึ้น แต่ปักกิ่งปฏิเสธชี้ไม่ได้ทำอะไรผิด ปฏิบัติไปตามปกติตามแบบสากล และกำลังปกป้องอธิปไตยตนเองอยู่
ผู้เชี่ยวชาญฝ่ายจีนกล่าวว่า ความจริงก็คือ เครื่องบินรบของแคนาดาเองที่เดินทางไปยังทะเลจีนตะวันออกและทำการลาดตระเวนอย่างใกล้ชิดและก่อกวนจีน เครื่องบินของจีนจัดการกับพวกเขาโดยชอบด้วยกฎหมายและอยู่ภายใต้สิทธิ์ในอธิปไตยอย่างถูกต้อง
นายกรัฐมนตรีออสเตรเลียคนใหม่ แอนโทนี อัลบานีส (Anthony Albanese) กล่าวยอมรับว่า รัฐบาลออสเตรเลียของตัวเองได้ติดต่อโดยตรงไปถึงรัฐบาลปักกิ่งเพื่อร้องเรียนเหตุการณ์ที่ยั่วยุอย่างเป็นอันตรายของเครื่องบินขับไล่กองทัพจีน PLA เกิดขึ้นกับเครื่องบินสอดแนม RAAF P-8 ของออสเตรเลียเหนือทะเลจีนใต้เมื่อวันที่ 26 พ.ค.ที่ผ่านมา
ริชาร์ด เมอร์ลีซ (Richard Marles) รัฐมนตรีกระทรวงกลาโหมออสเตรเลียแถลงเมื่อวันอาทิตย์ที่ ๓ มิ.ย.ที่ผ่านมาว่า เครื่อง RAAF P-8 โดนเครื่องบินขับไล่จีน J-16 บินเข้ามาตรงด้านข้างของเครื่องบินสอดแนมออสเตรเลียในระยะประชิดก่อนที่จะบินโฉบมาสกัดทางด้านหน้าและปล่อยอะลูมิเนียมชิ้นเล็กๆ จำนวนมากเพื่อต่อต้านเรดาร์ข้าศึก
ในเวลาไล่เลี่ยกันเครื่องบินรบปักกิ่งยังได้บินประกบกับเครื่องบินรบแคนาดาที่บินออกมาจากฐานทัพในญี่ปุ่น สัปดาห์ที่ผ่านมาเครื่องบินสอดแนมแคนาดาที่มีมากกว่า 1 ลำ ถูกเครื่องบินขับไล่จีนขับตามจี้ไล่หลังขณะที่กำลังบินอยู่เหนือภูมิภาคเพื่อควบคุมการคว่ำบาตรเกาหลีเหนือตามมติสหประชาชาติ ซึ่งเป็นเขตพิพาทในพื้นที่หมู่เกาะ
โดยกองทัพแคนาดาออกแถลงการณ์ระบุว่า ในบางช่วงพบว่าเครื่องบินสอดแนมแคนาดาต้องรีบเปลี่ยนเส้นทางบินเพื่อหลีกเลี่ยงไม่ให้ชนเข้ากับการเข้าสกัดอย่างซึ่งหน้าจากเครื่องบินจีน
นายกรัฐมนตรีแคนาดา จัสติน ทรูโด (Justin Trudeau) ออกโรงประณามในเรื่องนี้ โดยกล่าวว่า การกระทำของจีนนั้นทั้งไร้ความรับผิดชอบและยั่วยุ และยังไม่เคารพต่อมติสหประชาชาติว่าด้วยการคว่ำบาตรต่อเกาหลีเหนือ แต่ไม่บอกว่าไปบินสอดแนมในเขตทับซ้อน ซึ่งจีนถือว่าตนมีสิทธิปกป้องอธิปไตยของตน
กระทรวงกลาโหมจีน อู่ เฉียน (Wu Qian) แถลงการณ์ว่า แคนาดาได้เพิ่มมาตรการสอดแนมจีนมากขึ้นโดยอ้างการบังคับใช้มาตรการคว่ำบาตรเกาหลีเหนือของสหประชาชาติมาบังหน้า พร้อมกันนี้เขายังเตือนแคนาดาจะต้องรับผิดชอบต่อผลร้ายแรงที่จะตามมา
โฆษกกระทรวงต่างประเทศจีน จ้าว ลีเจียน (Zhao Lijian) กล่าวว่ากองทัพจีนปฏิบัติเป็นไปตามกฎหมายระหว่างประเทศและธรรมเนียมการปฏิบัติในความเป็นมืออาชีพและความปลอดภัย
เขากล่าวว่า “เราเรียกร้องให้ออสเตรเลียให้ความเคารพต่อผลประโยชน์ความมั่นคงของจีน และขอให้พึงระวังต่อคำพูดของตัวเองและการกระทำเพื่อที่จะไม่เกิดการคำนวณอย่างผิดพลาดที่อาจจะส่งผลร้ายตามมา”
นอกจากนี้ จ้าวยังกล่าวไปถึงแคนาดาที่เคยมีปัญหากับปักกิ่งในเรื่องการควบคุมตัวบุตรสาวผู้ก่อตั้งบริษัทโทรคมนาคมจีน หัวเว่ย ตามคำขอการจับกุมตัวของสหรัฐฯ โดยเขาชี้ว่า เขาต้องการให้แคนาดาหยุดการเผยแพร่ข้อมูลที่เป็นเท็จและแนะนำให้แคนาดาหันมาใช้นโยบายที่เป็นกลางอย่างที่เป็นจริงกับจีน รวมไปถึงให้หันมาใช้มาตรการอย่างรูปธรรมเพื่อพัฒนาความสัมพันธ์ของ ๒ ชาติดีกว่าทำตามผลประโยชน์ของประเทศอื่น
ทั้งนี้ โฆษกกระทรวงต่างประเทศจีนแถลงอย่างตรงไปตรงมาว่า จะไม่ปล่อยให้ชาติไหนใช้ข้ออ้างการเดินเรือเสรีเพื่อละเมิดอธิปไตยจีนอย่างแน่นอน
ขณะเดียวกันรัฐบาลญี่ปุ่นซึ่งมีบทบาทนำในกลุ่มพันธมิตรควอดที่นำโดยสหรัฐ กำลังเตรียมการให้นายกรัฐมนตรี เข้าร่วมการประชุมสุดยอดขององค์การสนธิสัญญาแอตแลนติกเหนือ หรือนาโต้ ที่จะมีขึ้นในวันที่ ๒๙-๓๐ มิถุนายน ณ กรุงมาดริด ของสเปน
นายคิชิดะ ฟูมิโอะ จะเป็นผู้นำญี่ปุ่นคนแรกที่เข้าร่วมการประชุมองค์การสนธิสัญญาแอตแลนติกเหนือ หรือ นาโต้ ทั้ง ๆ ที่ประเทศญี่ปุ่นไม่ได้อยู่ในภูมิศาสตร์มหาสมุทรแอตแลนติกที่เป็นพื้นที่ระหว่างยุโรป-สหรัฐ
ผู้นำญี่ปุ่นระบุว่า ต้องการชี้แจงต่อชาติพันธมิตรนาโต้ถึงมาตรการคว่ำบาตรทางเศรษฐกิจต่อรัสเซียและให้ความช่วยเหลือยูเครน รวมทั้งเน้นย้ำถึงการไม่ยอมรับการใช้กำลังเพื่อเปลี่ยนแปลงสถานะทางภูมิรัฐศาสตร์ โดยสื่อถึงทั้งรัสเซีย จีน และเกาหลีเหนือ นายกฯ ญี่ปุ่นจะสรุปให้สมาชิกนาโต้ได้รับทราบเรื่องแผนการของญี่ปุ่น ที่จะเพิ่มค่าใช้จ่ายด้านการป้องกันประเทศอีกด้วย
สหรัฐได้เชิญญี่ปุ่น นิวซีแลนด์ และเกาหลีใต้ เข้าร่วมการประชุมในครั้งนี้ในฐานะพันธมิตรในเอเชีย แปซิฟิก โดยนายคิชิดะจะเป็นผู้นำญี่ปุ่นคนแรกที่เข้าร่วมการประชุมนาโต้
